Bliscy

"Poddałam się pragnieniom świata, w którym żyję i który robi wszystko, aby wyzbyć się wspomnień ze świata nizin, jakby to była rzecz w złym guście."

 

Annie Ernaux,  jedna z  najważniejszych współczesnych pisarek francuskich, feministka, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2022 rok, w autobiograficznym zbiorze pt. "Bliscy" prezentuje nam obraz swojej rodziny. Annie urodziła się 1 września 1940 roku w rodzinie sklepikarzy Alphonse’a i Blanche Duchesne. Pierwsze lata dzieciństwa spędziła w robotniczej dzielnicy normandzkiego miasteczka Yvetot, co miało wyraźny wpływ na jej twórczość. W 1971 ukończyła studia w dziedzinie literatury współczesnej na Université de Rouen i przez całe dorosłe życie pracowała jako nauczycielka języka francuskiego. Zadebiutowała w 1974 roku powieścią "Les Armoires vides" o studentce wywodzącej się z klasy niższej, która poddaje się zabiegowi aborcji. Na podstawie tej książki w 2022 roku powstał film, w reżyserii Audrey Diwan, zatytułowany "Zdarzyło się", ze świetną rolą Anamarii Vartolomei jako Annie.   

 

Przełomowym momentem w karierze Annie Ernaux była publikacja powieści "Bliscy" opisujących życie i śmierć swoich rodziców. W swej twórczości zaczęła wtedy łączyć wymiar autobiograficzny, historyczny i społeczny. Annie jest autorką ponad dwudziestu książek i laureatką wielu prestiżowych nagród literackich. Jej autobiograficzna powieść "Lata" dobyła Nagrodę Uniwersytetu Warwick i znalazła się na liście książek nominowanych do Nagrody Bookera. Za powieść "Miejsce" Annie Ernaux została uhonorowana  Nagrodą Renaudot, a za całokształt twórczości otrzymała Nagrodę im. Marguerite Yourcenar. W 2022 roku autorka zdobyła Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

 

"Historia zaczyna się kilka miesięcy przed początkiem XX wieku w jednej z wiosek w Pays de Caux, dwadzieścia pięć kilometrów od morza."

W powieści Annie Ernaux dzieli się z czytelnikami historią swojej rodziny. Opowiada o ojcu i matce, o swoich przodkach, o trudach życia i poświęceniu. Autorka pisze o rodzicach, oddając im hołd, za ich miłość i troskę, za lata ciężkiej pracy i za możliwości, jakie jej zostały stworzone w tej rodzinie. Jest pierwszą osobą, która mogła oddać się edukacji, skończyć studia, pisać, tworzyć. Annie Ernaux pisze również o swoich uczuciach, obawach, smutkach i rodzinnych tajemnicach. We wspomnieniach przywołuje wszystkie dobre, ale też i trudne chwile. Stawia pytania, których nie zdążyła zadać za życia swoich bliskich. Odkrywa również i przywraca światu pamięć o swojej siostrze, która zmarła przed narodzinami Annie i o której istnieniu przez wiele lat nie miała pojęcia. 

"Kiedy się urodziłam, nie żyłaś już od dwóch i pół roku. Jesteś dzieckiem nieba, córeczką, o której nigdy się nie mówiło, wykluczoną ze wszystkich rozmów. Jesteś tajemnicą."

Ginnette Duchesne zmarła na dyfteryt w wieku sześciu lat. Cierpienie jej rodziców było ogromne. Ból, który odczuwali nie pozwolił im na rozmowy na temat swojej zmarłej córeczki. Annie dowiedziała się o jej istnieniu przypadkiem. Nigdy nie próbowała dowiedzieć się czegoś więcej od swoich rodziców. Nie chciała przywoływać bolesnych wspomnień. Choć nie rozumiała tej sytuacji, nie dociekała. Nie miała odwagi zapytać, a potem było już po prostu na to za późno. Ojciec zmarł nagle, matce postępująca demencja pomału odbierała pamięć. Po ich śmierci, pytania bez odpowiedzi, nie dawały o sobie zapomnieć.

"Nie żyłam w ich cierpieniu, żyłam w twojej nieobecności."

Jako dorosła kobieta podjęła próbę przywrócenia pamięci o swojej nieżyjącej siostrze. Jej rodzice już nie żyli, nie mogła więc sprawić im bólu swoimi poszukiwaniami. Udało się odszukać kilka zdjęć, popytać u kuzynostwa, odnaleźć kilka osobistych pamiątek i tym samym zbudować wspomnienie tego krótkiego i ulotnego życia. Ta tajemnica mocno wpłynęła na jej życie. Choć przemilczana, była obecna na każdym kroku. Historia, którą dzieli się z nami Annie Ernaux jest przejmująca. Jej relacje z rodzicami były bardzo silne i emocjonalne. Nie zawsze łatwe, ale ukształtowały ją w zasadniczy sposób. To, kim się stała jako dojrzała kobieta, co wie na swój temat, jest nierozerwalnie związane z okresem dzieciństwa i wychowaniem. Warto przeczytać tę niezwykłą książkę i poddać refleksji również własne życie i relacje z bliskimi. Taka wiedza jest niezwykle cenna dla każdego z nas. Warto znać własną historię. To stanowi o naszej przeszłości, ale również o nas samych.