ANDRZEJKI. Tradycje, zwyczaje i wróżby

"Być może wróżby są jak propozycje nowych dróg, innych myśli. Wróżba może uwidocznić nowe aspekty istnienia."
Agneta Pleijel
 
Dawne tradycje i obrzędy nie przeminęły, przechowujemy je wciąż w zbiorowej pamięci. Nasi przodkowie, Słowianie, byli mocno związani z naturą. Pokłosiem tego jest kalendarz obrzędowy celebrowany przez większość ludów Starej Europy. Na słowiańskie świętowanie składały się różnorodne rytuały oraz huczne biesiady, tańce i zabawy pełne magicznej symboliki. Magia odwracająca zło i zapewniająca powodzenie przenikała wszystkie sfery życia naszych przodków. Obok magii dużą rolę w kulturze duchowej odgrywały wróżby. Podczas święta Goduna (Andrzejki) stosowano różne zabiegi magiczne, które w zmodyfikowanych formach przetrwały do dzisiaj. Wierzono w prorocze sny i niezwykłe znaki wróżebne. 
 
 "Specyfika jesienno-zimowego czasu - długie wieczory, krótkie, zimne i monotonne dni - tworzyła atmosferę oczekiwania, a wraz z tym skłaniała do magii przepowiadającej."
Andrzej Chwalba
 
Stałe święta wróżebne odbywały się dwa razy w roku, pierwsze w przeddzień św. Katarzyny (24 listopada), a drugie w św. Andrzeja (29 listopada). Na Katarzynki wróżyli sobie chłopcy, a na Andrzejki - dziewczęta. Wróżby dotyczyły przede wszystkim ożenku i przepowiadania przyszłości. Najbardziej znanym sposobem wróżenia było lanie wosku na wodę. Ustawiano też buty panien w szeregu, a ten, który pierwszy dotarł do progu, zwiastował szybie zamążpójście jego właścicielce. Dziewczęta słuchały, skąd zaszczeka pies, starając się w ten sposób przepowiedzieć, z której strony nadejdzie oblubieniec. Młodzieńcy ucinali gałązki wiśni i wsadzali do ziemi. Zakwitnięcie gałązki przed Nowym Rokiem było oznaką szczęśliwego ożenku. Ponadto wróżono ze świeczek, igieł puszczanych na wodę, pierwszych zasłyszanych słów, a zabawom tym towarzyszyły tańce, śpiewy oraz opowiadanie baśni i legend. 
 
 "Nasze prababki wiedziały, że to nie narzędzia dysponują mocą, tylko nasze umysły"
Dobromiła Agiles
 
Wszystkie te zwyczaje i obrzędy tworzyły atmosferę sprzyjającą silniejszej więzi między ludźmi. Świętowanie nabierało szczególnego znaczenia, dzięki swej wyjątkowości. Było współdziałanie w tworzeniu i nawiązywanie porozumienia między starszym a młodszym pokoleniem. Wspólne, radosne świętowanie zbliżało do siebie ludzi i gasiło wszelkie spory. Proces chrystianizacji zmienił bądź usunął wiele ze słowiańskich obrzędów. Na szczęście część z nich przetrwała. Wigilia św. Andrzeja wciąż jest dla nas wieczorem zabaw, czarów i wróżb. Celebrujmy więc ten czas i przekazujmy te tradycje następnym pokoleniom. 

"Święta Katarzyna klucze pogubiła.
Święty Jędrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz"
Jan Stanisław Bystroń
 
 
"Dziś cień wosku ci ukaże, co ci życie niesie w darze." 
 
Polecane książki:
📖 Wyrzeczysko: o świętowaniu w Polsce. Warszawa. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976
📖 Kossak Zofia. Rok polski: obyczaj i wiara. Warszawa. Wydawnictwo "Pax", 1958
📖 Pośpiech Jerzy. Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku. Opole: Instytut Śląski, 1987 
📖 Kuchowicz Zbigniew. Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku. Łódź. Wydawnictwo Łódzkie, 1975 
📖 Agiles Dobromiła. Słowiańska wiedźma. Wydawnictwo Kobiece, 2021 
📖 Bystroń Jan, Dynowski Witold. Kultura ludowa i ludoznawstwo w Polsce. Warszawa. Spółdzielnia Wydawniczo-Oświatowa "Czytelnik", 1948

Komentarze

Prześlij komentarz