Błądzą wszyscy (ale nie ja)

"Każdy z nas popełnia błędy. (...) Błądzić jest rzeczą ludzką, ale każdy, kto popełnił błąd, może wybrać między ukryciem go a przyznaniem się do jego popełnienia. Ta decyzja ma kluczowe znaczenie dla naszych dalszych działań. Bez przerwy słyszymy, że powinniśmy się uczyć na własnych błędach, ale jak możemy czegokolwiek nauczyć, jeśli nie przyznamy, że zrobiliśmy coś złego?"

 

Carol Tavris i Elliot Aronson to wybitni psychologowie społeczni, którzy mają ogromne doświadczenie w pracy zawodowej. Carol Tavris jest autorką wielu książek i artykułów psychologicznych. Elliot Aronson zdobył wszystkie trzy najbardziej prestiżowe nagrody Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychologicznego - jako pisarz, wykładowca i badacz. Jest autorem wielu wysoko cenionych podręczników z dziedziny psychologii społecznej, takich jak "Człowiek - istota społeczna" czy "Psychologia społeczna - serce i umysł". 

W publikacji "Błądzą wszyscy (ale nie ja)" autorzy powracają tematyką do teorii dysonansu poznawczego, który jest jednym z najważniejszych pojęć w psychologii społecznej. 

"W naszym mózgu znajduje się kilka martwych punktów - optycznych i psychologicznych - a jedną z jego najsprytniejszych sztuczek jest utwierdzanie nas w podnoszącym na duchu, lecz złudnym przekonaniu, że akurat my nie mamy ani jednego takiego miejsca. W pewnym sensie teoria dysonansu jest teorią martwych punktów - opisuje, dlaczego i w jaki sposób ludzie mimowolnie zamykają oczy, żeby nie dostrzegać ważnych zdarzeń i informacji, które mogłyby wzbudzić w nich wątpliwości dotyczące ich zachowań i przekonań."

 

Wszyscy mamy skłonności do samousprawiedliwienia się. Mało tego, nawet w obliczu oczywistych dowodów na to, że nie mamy racji, nie zmieniamy swojego punktu widzenia, lecz z jeszcze większym zapałem bronimy swojego stanowiska. Nie potrafimy przyznawać się do błędów. Samousprawiedliwianie się pozwala nam nabrać przekonania, że zrobiliśmy, to co było najlepszym rozwiązaniem w danej sytuacji. Ten mechanizm powoduje, że minimalizujemy swój dyskomfort, jaki wywołały nasze błędy i złe decyzje. Robimy wszystko, byleby "zachować twarz" i nie przyznać się do popełnienia pomyłki. Dlaczego to dla nas takie trudne?

 

Autorzy książki piszą o uprzedzeniach, o zniekształceniach naszej pamięci, o tworzeniu fałszywych wspomnień. Publikacja ma formę wykładu. Autorzy przytaczają dużo przykładów z życia społecznego, powołują się na doniesienia prasowe, analizują wypowiedzi znanych polityków. W książce poruszona jest również kwestia dysonansu poznawczego w życiu prywatnym, w małżeństwie i w związkach między ludźmi. Psychologowie udowadniają, że wiedza o podstawowych procesach jakie zachodzą w naszym mózgu, może przyczynić się do lepszego funkcjonowania w relacjach społecznych, lepszego samopoczucia i radzenia sobie z trudnymi sytuacjami. Wiedza warta poznania!

"To, co (...) z wielkim przekonaniem nazywamy pamięcią, (...) w rzeczywistości jest formą opowiadania historii, które nieustannie odbywa się w naszym umyśle i często zmienia się w miarę opowiadania."
William Maxwell